الیاف اسپاندکس

از الیاف تا پارچه

برای تولید یک لباس ابتداً فرآیند تبدیل الیاف به پارچه انجام می شود، در مرحله بعد الیاف به نخ تابیده تبدیل شده و سپس نخ به پارچه تبدیل می گردند. چه مواد اولیه نخ و پشم باشند و چه الیاف مصنوعی یا سلولزی، باز هم مراحل تبدیل الیاف به پارچه و از پارچه به مد، همان مراحل میانی تولید پوشاک است.
ریسندگی، شستشو، رنگرزی، عمل آوری، کشبافی و بافندگی همه بخشی از این تحولات هستند و توسط شرکت هایی که بعضاً به عنوان تامین کنندگان رده ۲، ۳ یا ۴ (یا رده های دوم، سوم و چهارم) شناخته می شوند، انجام می گیرند، به همین دلیل دو، سه یا چهار مرحله از خود برند حذف می شود.

برتر بودن آسیا در زمینه تبدیل الیاف به پارچه در سطح جهان

داده های سازمان ملل متحد نشان می دهد که ۵۲۰ هزار شرکت در سراسر جهان در زمینه تولید و فرآوری الیاف به پارچه مشارکت دارند. بیش از نیمی از ظرفیت تولید پارچه و الیاف جهان در منطقه آسیا – اقیانوسیه واقع شده است که چین مرکز اصلی آن محسوب می شود.
کارخانجات نساجی چین بیش از نیمی از ظرفیت تولید الیاف و پارچه آسیا، و بیش از یک چهارم (۲۷%) ظرفیت تولید الیاف و پارچه سطح جهان را به تنهایی در اختیار دارند. کارخانجات چینی، ۶۵% پلی استر جهان (رایج ترین الیاف موجود) را تولید می کنند.

  • ۵۲۰۰۰۰ کارخانه تولید الیاف و پارچه در سطح جهان وجود دارد.
  • بیش از نیمی از تولید کل الیاف و پارچه جهان در آسیا صورت می گیرد.
  • ۲۷% پارچه و الیاف جهان در چین تولید می شود.

از سایر مراکز عمده تولید منسوجات می توان به اروپا (سهم ۱۸% از تولید کارخانه های نساجی از نظر ارزش)، ایالات متحده (۱۲%) و هند (۴%) اشاره کرد.

ارزش بخش اقتصادی کارخانجات نساجی، همانند کشور سوئیس

تخمین زده می شود که ارزش کل تولید جهانی کارخانجات نساجی (شامل تولید کنندگان نخ یا الیاف و یا پارچه)، حدود ۶۶۷.۵ میلیارد دلار باشد (بر طبق آمار سال ۲۰۱۵). داده ها حاکی از آن است که ۸۵% این رقم البته از نظر ارزشی متعلق به تولید پارچه و ۱۷% ناشی از تولید نخ بوده است. در این زمینه اگر فرض کنیم که این بخش صنعت مد یک کشور باشد، از نظر اقتصادی مشابه با اندازه اقتصاد سوئیس خواهد بود.

آینده تولید الیاف

تخمین زده می شود که روند تولید جهانی الیاف دگرگون شود. یکی از این برآوردها حاکی از آن است که ۹۹ میلیون تن منسوجات در سال ۲۰۱۶، تولید و مصرف شده است. یکی دیگر از این برآوردها نشان می دهد که تولید الیاف بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ حدود ۳۵% افزایش یافته است، یعنی از حدود ۶۷ میلیون تن به ۹۰ میلیون تن رسیده است (به عبارت دیگر افزایش تولید الیاف در طی ۱۰ سال به اندازه ای بوده است که می توان با آن حدود ۳۵۰ میلیون استخر شنای المپیک را با الیاف پر کرد).
پیش بینی می گردد که تولید الیاف تا سال ۲۰۲۵، سالانه ۳.۷% تا ۵% رشد کند. قسمت اعظم این رشد یعنی ۹۸% آن در زمینه تولید الیاف مصنوعی خواهد بود که احتمالا ۹۵% آن را پلی استر تشکیل خواهد داد. (از سال ۲۰۰۲، پلی استر در زمینه استفاده از الیاف در سطح جهانی از پنبه پیشی گرفته است).

صعود ویسکوز

انتظار می رود که تولید الیاف سلولزی تا سال ۲۰۲۵ هر سال رشد ۵% را تجربه کند، اما مقیاس نسبتاً کوچک آنها به این معنی است که الیاف سلولزی هنوز هم بخش محدودی از تولید جهانی الیاف را تشکیل می دهند.

نزول اکریلیک

پیش بینی می شود که تولید اکریلیک و پلی پروپیلن به شکلی مشابه تا سال ۲۰۲۵ رشدی متوسط از ۱% تا ۲% را تجربه کنند. از نظر تاریخی در دوره معاصر هم سهم جهانی تولید الیاف پنبه و پشم رو به کاهش خواهد بود و انتظار می رود که این روند ادامه پیدا کند.

بیشترین میزان تولید پلی استر به احتمال زیاد در چین اتفاق خواهد افتاد. در چین سرمایه گذاری عظیم در تجهیزات تولید سبب شده که بسیاری از تجهیزات تولید پلی استر در حقیقت کمتر مورد استفاده قرار گیرند. یکی از نتایج این امر فشار معکوس قیمتی بر روی نخ پلی استر است و همین موضوع باعث می شود تا آنها از نظر قیمتی بتوانند با سایر الیاف رقابت کنند، و این روند سبب فزونی گرفتن استفاده از آنها می شود.

جمع بندی

  • تبدیل الیاف خام به پارچه و سپس تبدیل پارچه به مد، خود شامل زنجیره ای پیچیده از عملیات های فرآوری و تامین است.
  • آسیا در بخش فرآوری میانی که همانا عبارتست از تبدیل مواد اولیه به نخ و تبدیل نخ به پارچه برای تولید پوشاک، حرف اول را می زند.
  • بیش از نیمی از الیاف و پارچه جهان از طریق آسیا تامین می شود که چین خود به تنهایی بیش از یک چهارم الیاف و پارچه جهان را تولید می کند.
  • کارخانجات نساجی جهان، ۶۶۷.۵ میلیارد دلار ارزش دارند که این ارزش چیزی مشابه اندازه اقتصاد سوئیس است.
  • این نسبت قرار است بیش از ۲۶% رشد کند و این در حالی است که شاید تولید الیاف تا سال ۲۰۲۵، سالانه شاهد رشد ۵% باشد.
ادامه مطب
ویسکوز

تأثیر الیاف ویسکوز بر روی محیط زیست

ویسکوز به عنوان الیاف مصنوعی و ساخت دست بشر که از طریق خمیر چوب تولید می شود، به طور فزاینده ای در صنعت مد مورد استفاده قرار می گیرد، اما هزینه های زیست محیطی و اجتماعی این الیاف بالاست که به این موضوع در گزارش سال ۲۰۱۷ بنیاد بازارهای در حال تغییر تحت عنوان مد کثیف: چگونه آلودگی در زنجیره تأمین منسوجات جهانی سبب سمی شدن ویسکوز می شود، اشاره شده است.
تقریبا همه ویسکوز جهان فقط در مکان های معدودی از چین، هند و اندونزی تولید می شود. محققین در گزارش سال ۲۰۱۷ به این نتیجه رسیده اند که در همه این مکان ها، تولید کنندگان آب تصفیه نشده را دفع می کنند که این مسئله سبب آلودگی دریاچه ها و منابع آب محلی می شود. آلودگی بر روی کیفیت زندگی هزاران مردم محلی، تأثیر منفی ایجاد می کند.
مواد شیمیایی استفاده شده در تولید ویسکوز مانند کربن دی سولفید یک حلال قدرتمند هستند که با توجه به ایجاد شرایط جنون برای سلامتی بسیار مضر خواهند بود. مقادیر زیادی از سدیم هیدروکسید یا سود سوزآور نیز در فرآوری مورد استفاده قرار می گیرند. این مواد شیمیایی در صورتیکه از طریق استنشاق، بلعیدن یا تماس با پوست جذب شوند، به شدت سمی عمل می کنند. پوسیدگی، سوختگی های پوست و آسیب دیدگی چشم از مهمترین عوارض این مواد به شمار می آیند.
گزارش سال ۲۰۱۷ همچنین میزان استفاده برندهای مشهور از ویسکوز (درصد تولید محصولات از طریق ویسکوز، تعهدات پایداری با توجه به آن، آگاهی از مکان های تولید ویسکوز)، و رتبه اصلی ترین عرضه کنندگان ویسکوز در مورد تعهد Canopy جهت تهیه خمیر چوب پایدار را تحلیل می کند.

  • نیاز داشتن برندها به شفافیت تأمین و سیاست عدم آلودگی؛
  • سرمایه گذاری تولید کنندگان ویسکوز در فناوری حلقه بسته؛
  • معرفی معیارهای زیست محیطی از سوی دولت ها در زنجیره تأمین به دلیل مقررات نظارتی.

محققان در نسخه به روز شده گزارش سال ۲۰۱۷ هشدار می دهند که دو کارخانه عرضه کننده برندهای عمده های استریت به ورود آلودگی سمی به محیط های محلی ادامه می دهند. این دو کارخانه در کشورهای هند و اندونزی مستقر هستند و به گروه ادیتیا بیرلا (Aditya Birla Group) که یک شرکت خوشه ای چند میلیون دلاری واقع در بمبئی است، تعلق دارند. این شرکت در حدود ۲۰ درصد از ویسکوز جهان را تولید می کند.
محققین مجددا هر دو کارخانه را مورد بررسی قرار دادند تا بهبود روش ها از زمان انجام اولین تحقیق در سال ۲۰۱۷ را مشاهده کنند. نتایج آنها در نسخه به روز شده فوریه سال ۲۰۱۸ تحت عنوان بررسی مجدد مد کثیف: توجه بر روی بزرگترین آلوده کننده ویسکوز منتشر شد.

ادامه مطب
خمیرهای سلولزی

نوآوری در الیاف سلولزی

خمیرهای سلولزی مبتنی بر چوب به عنوان محور اصلی الیاف سلولزی (ویسکوز، ریون، لیوسل و مودال) عمل می کنند، اما الیاف تولید شده از اقلام روزمره مانند شیر، پرتغال و قهوه نیز بسیار مفید و جالب توجه هستند. از نظر تئوری برای اینکه الیاف به پارچه تبدیل شوند، حتماً باید از یک منبع سلولزی یا پروتئینی گرفته شوند. توسعه دهندگانی از سراسر جهان این موضوع را آزمایش کرده اند و برخی از آنها با طراحان و تولید کنندگان لباس هم همکاری داشته اند.

انواع الیاف سلولزی با قابلیت تبدیل شدن به پارچه

۱تکه های پرتغال

الیاف پرتغال یکی از این ساز و کارها هستند. شرکتی مستقر در ایتالیا توانسته تا حق انحصاری فرآیند تولید نخ های سبک وزن و شبیه به ابریشم را از محصولات جانبی تولید آب مرکبات به دست آورد. این نخ ها می توانند هم به تنهایی استفاده شوند و هم با الیاف دیگر مخلوط گردند. طراحان مشهور ایتالیایی مانند سالواتوره فرگامو (Salvatore Ferragamo)، مجموعه ای کوچک از لباس های مختلف را با استفاده از الیاف پرتغال ارائه کرده اند.

 

۲الیاف شیری مرطوب کننده

تلاش های گوناگونی برای تولید الیاف نساجی از طریق پروتئین کازئین شیر انجام شده است. پیشینه این تلاش ها به قبل از جنگ جهانی دوم بر می گردد. اشکال عمده این فرآیند به بوی ترشیدگی و کپک زدگی در هنگام مرطوب شدن این الیاف مربوط می شود. شرکتی سوئیسی به نام Swicofil بر این باور است که یک روش ریسندگی مرطوب را ابداع کرده که می تواند یون های بسیار ریز (در حد میکرو) روی را در الیاف پروتئینی شیر تعبیه کند و بدین گونه می تواند باعث استحکام الیاف و پایداری میکروبی آنها شود. گفته می شود که پارچه تولید شده با این روش، پوست را مثل حمام شیر مرطوب می کند. این الیاف به خوبی رنگ می گیرند و می توانند به تنهایی یا به صورت مخلوط مورد استفاده قرار گیرند.

 

۳جلبک های دریایی دوستدار پوست

یکی دیگر از مزایای ارائه شده سلولزی برای پوست، سی سل (SeaCell) نام دارد. سی سل به عنوان نوعی لیوسل با پودر جلبک های قهوه ای برداشت شده از سواحل ایسلند مخلوط می گردد. پارچه تولید شده با این نخ از قابلیت تنفس، نرمی و انعطاف پذیری برخوردار است. شرکت های تولید کننده این پارچه، یعنی شرکت های Nanonic Incorporated و Smart Fiber AG معتقدند که در زمان پوشیدن لباس های تولید شده از این الیاف و تماس آنها با پوست شخص، بسیاری از مواد مغذی جلبک های دریایی به بدن شخص منتقل می شود.
در حال حاضر تعداد معدودی از تولید کنندگان لباس های راحتی از سی سل در لباس های تولیدی خود استفاده می کنند؛ هر چند که در مورد تعیین میزان جلبک دریایی استفاده شده در این الیاف، تردیدهایی وجود دارد. به هر حال سی سل دارای اعتبار نامه پایداری بسیار سفت و سختی است، زیست تخریب پذیر محسوب می شود، از روش های فرآوری پایدار تائید شده ای پیروی می کند؛ در ضمن در برداشت جلبک دریایی بسیار دقت می شود.

 

۴سویا و قهوه

معمولا دیدگاه متناقضی در مورد پارچه های مبتنی بر سویا وجود دارد. این پارچه نرم و با دوام است، در ضمن چروک هم نمی شود و مراقبت از آن راحت است؛ در حال حاضر این پارچه برای تولید پوشاک و منسوجات خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.
دانه های سویا هم مانند مواد پایه سلولزی تحت فرآوری های مختلف شیمیایی قرار می گیرند. این فرآوری ها در سیستم های حلقه بسته صورت می گیرد و هدف از آنها ساخت الیاف با استفاده از فرمالدئیدهاست. این الیاف محصول جانبی تولید غذاهای سویایی مانند توفو و سس سویا هستند. با این حال گزارش ها حاکی از آن است که بخش اعظم محصول سویای مورد استفاده در این روش از نظر ژنتیکی اصلاح شده است و برای تولید آنها از آب زیاد و سموم سمی استفاده می شود.
شرکت صنعتی Singtex با الهام از توانایی تفاله های قهوه در جذب بو، نخ اس کافی (S.Cafe) را تولید کرده است. این نخ ها با استفاده از تفاله های قهوه دور ریخته شده توسط کافی شاپ ها تولید می شوند. نخ اس کافی برای تولید پارچه ای که سریعاً خشک شود، با دوام باشد، ظرفیت جذب بوی بالایی داشته باشد و بدن فرد را در مقابل اشعه ماوراء بنفش محافظت کند، با سایر الیاف سلولزی و مصنوعی ترکیب می گردد.

ادامه مطب