تاریخچه بزرک و کتان
طبق گفته ها، سابقه استفاده از بزرک به ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ سال پیش، یعنی به ساکنان مناطق ساحلی باستانی دانمارک و ترکیه بر می گردد. با این حال استفاده از بزرک به عنوان پارچه اصلی در مصر باستان به وضوح مستند شده است و بارها به آن اشاره گردیده است. در حالی که بزرک برای اولین بار در مصر پرورش داده شده است، اما گمانه زنی هایی وجود دارد که ممکن است منشا این گیاه به مناطق دیگر (مثلا بین دریای بالتیک و دریای خزر) مرتبط باشد و متعاقبا از طریق چین یا هند به مصر رسیده باشد. سابقه استفاده از کفن های مصری جهت پیچیدن مومیایی ها به مدت ۷۰۰۰ سال گزارش شده است. قابل ذکر است که کتان مرغوب در مقبره توت عنخ آمون (Tutankhamun) حدود ۳۵۰۰ سال دوام آورده است. کتان به همراه پشم، الیاف اصلی اروپا در قرون وسطی و دوره رنسانس بوده اند و به طور گسترده برای پوشاک و کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار می گرفتند.
الیاف ساقه ای در قسمت های بیرونی ساقه بین لایه بیرونی پوست و درونی ترین لایه بافت چوبی تولید می شوند. الیاف جدا شده و دسته های الیاف از نظر طولی در زیر میکروسکوپ، سفت و شکننده به نظر می رسند. ساختار ساقه در پوساندن که فرآیند جداسازی بخش های الیافی و غیرالیافی است، از اهمیت خاصی برخوردار است. طول الیاف با توجه به موقعیت روی ساقه تغییر می کند. دسته های بیضی شکل، کیفیت بالای الیاف را نشان می دهند، در حالیکه دسته هایی که شکل نامنظم دارند، بیانگر کیفیت ضعیف الیاف هستند. لایه کامبیون نازک باعث جداسازی الیاف و هسته بافت ها می شود. این بافت های هسته متشکل از سلول های چوبی هستند که بخش “خرده چوب” تولیدشده در طول فرآیند پاکسازی الیاف را تشکیل می دهند.
الیاف بزرک عمدتاً از سلولز تشکیل شده اند، اما ترکیبات حاوی پکتین ها، همی سلولز و فنولیک هم وجود دارند. در مقایسه با الیاف پنبه ای که حاوی ۹۵ % سلولز هستند، بزرک درصد پایینی از سلولز و درصد بیشتری از پکتین و همی سلولز دارد.
چشم انداز آینده
کتان در حدود ۲ الی ۳ درصد از بازار منسوجات مصرفی را به خود اختصاص داده است، در حالیکه سهم پنبه از این بازار در حدود ۶۵ درصد است. با این حال به خاطر راحتی، فرم پارچه و ظاهر منحصر به فردی که کتان دارد، سهم آن در بازار همچنان ادامه خواهد داشت. صنعت مد به احتمال زیاد به تعیین یک حالت تناوبی در استفاده و ارزش از الیاف کتان و بزرک برای منسوجات ادامه خواهد داد و بر این موضوع نیز تأکید می کند. ترکیبات بزرک و پنبه هر دو به عنوان ترکیبات درونی و بزرک استفاده شده به عنوان نخ های تار به محبوب شدن در ایالات متحده همچنان ادامه خواهند داد که یک مسئله مهم تلقی می گردد.
احتمال می رود که بیش ترین ارزش نهایی الیاف کتان در آینده به عنوان الیاف پنبه ای برای منسوجات متمایز و به عنوان الیاف صنعتی برای مواد بدون بافت و کامپوزیتی ایجاد گردد. الیاف پنبه ای کتان با پنبه و الیاف دیگر در منسوجات ترکیب می شود و در تجهیزات پیشرفته و کارآمد ریسندگی استیپل کوتاه، به نخ ریسیده می گردد.
ایجاد پنبه از طریق کتان به روش های متفاوتی از فرآوری کتان متداول بلند نیاز دارد و هرگونه فرآیند جدید پوساندن باید مزایای این موقعیت را در نظر گیرد. بزرک و دیگر الیاف طبیعی برای کامپوزیت های تقویت شده نیازمند خواهند بود و جایگزینی الیاف شیشه ای با بزرک، صرفه جویی های زیادی را در هزینه های انرژی امکان پذیر می سازد. همچنین این الیاف مزایایی را در محیط زیست از طریق قابلیت تجزیه زیستی فراهم می کنند و فرصت هایی را برای محصولات زراعی جدید در کشاورزی ارائه می دهند.
برای بهبود کیفیت و سازگاری الیاف بزرک جهت توسعه کاربرد الیاف کتان به روش های شیمیایی یا پوساندن آنزیم از نظر تجاری نیاز خواهد بود. اگر چنین روش هایی مقرون به صرفه باشند، می توانند تولید را فراتر از مناطقی که در حال حاضر آب و هوای آن باعث محدود کردن پوساندن با شبنم شده اند، گسترش دهند. موقعیتی که آنزیم ها به خواص مناسب برای کاربردهای ویژه اعمال می کنند نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. پوساندن بهبود یافته ممکن است مقادیر زیادی از مزایای دانه کتان را به عنوان محصولی از صنعت تخم بزرک موجود در اروپا و آمریکای شمالی در نظر بگیرد.
